บทแนะนำ โครงการวิจัยความรอบรู้ด้านสุขภาพ
ภาวะสังคมและคุณภาพชีวิตของพระสงฆ์
ชื่อหนังสือ : ความรอบรู้ด้านสุขภาพ ภาวะสังคมและคุณภาพชีวิตของพระสงฆ์
ผู้วิจัย : โกนิฏฐ์ ศรีทอง ชลวิทย์ เจียรจิตต์ เบญจมาศ สุขสถิต และชัยวัชร พรหมจิติพงศ์
องค์กรสนับสนุน : โครงการสร้างเสริมสุขภาวะเชิงพุทธของหน่วยอบรมประจำตำบลในสังคมไทย
สถาบันวิจัยพุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
และสำนักสนับสนุนสุขภาวะองค์กร สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ
พิมพ์ : พ.ศ. 2563
จำนวนหน้า : 198 หน้า
ประเภท : งานวิจัย
การที่สังคมไทยก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงวัยอย่างรวดเร็ว ส่งผลกระทบกับโครงสร้างประชากรและการจัดการของภาครัฐในประเด็นสาธารณสุขเป็นอย่างยิ่ง การศึกษาของสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติได้สะท้อนภาพการเปลี่ยนแปลงเชิงประชากรของสังคมไทยอย่างชัดเจนว่า ปัจจุบันสังคมไทยได้ก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงวัย และกำลังอยู่ระหว่างช่วงเปลี่ยนผ่านสู่สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์ กล่าวคือมีจำนวนสัดส่วนของประชากรสูงวัยคิดเป็น 1 ใน 5 ของจำนวนประชากรทั้งหมด ภายใต้โครงการสร้างประชากรภาพรวมของทั้งสังคมไทยที่เปลี่ยนแปลง ส่งผลต่อองค์กรคณะสงฆ์ไทยอย่างชัดเจนด้วยเช่นกัน การพัฒนาองค์ความรู้และการทำเข้าใจสถานการณ์สุขภาพของคณะสงฆ์ไทยจึงเป็นประเด็นสำคัญ ที่จะส่งผลกระทบต่อการพัฒนากิจการคณะสงฆ์อย่างยั่งยืนในยุคต่อไปเช่นกัน
ผลการศึกษาพบว่า สถานการณ์สุขภาพพระสงฆ์เกี่ยวกับภาวะโภชนาการอ้างอิงจากเกณฑ์มาตรฐานขององค์การอนามัยโลก พบว่า
พระสงฆ์มีน้ำหนักตัวน้อยกว่าเกณฑ์ ร้อยละ 5.6 มีน้ำหนักตัวปกติ ร้อยละ 28.3 และมีภาวะโภชนาการเกิน ร้อยละ 66.1 สำหรับความรอบรู้ด้านสุขภาพของพระสงฆ์ ผลการศึกษาส่วนใหญ่ แสดงให้เห็นว่า พระสงฆ์มีความรอบรู้ด้านสุขภาพไม่เพียงพอ โดยเฉพาะกลุ่มพระสงฆ์ที่มีอายุมากกว่า 70 ปีขึ้นไป
ขณะที่ประเป็นการรักษาพยาบาลพระสงฆ์ส่วนใหญ่ใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ร้อยละ 63.5 ไม่ใช้สิทธิใด ๆ ร้อยละ 20.8 และใช้สิทธิจากบริษัทเอกชน ร้อยละ 13.3 ภาพรวมของการศึกษาจะเห็นได้ว่า กลุ่มพระสงฆ์ยังจำเป็นต้องได้รับการยกระดับเกี่ยวกับความรอบรอบรู้ด้านสุขภาพ เพื่อให้ตระหนักต่อทั้งสิทธิและองค์ความรู้ที่จะรักษาสุขภาพของตนเอง ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสุขภาพ ประกอบด้วย ปัจจัยด้านบุคคล ปัจจัยด้านสภาพแวดล้อม และปัจจัยด้านนโยบาย รูปแบบการยกระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพในสังคมไทย 3 รูปแบบสำคัญที่ค้นพบ คือ
รูปแบบการดำเนินการเพื่อยกระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยคณะสงฆ์ รูปแบบการดำเนินการเพื่อยกระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยมหาวิทยาลัย รูปแบบการดำเนินการเพื่อยกระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยหน่วยงานภาครัฐด้านสาธารณสุข
ข้อเสนอแนะการวิจัยที่สำคัญคือ มหาเถรสมาคมควรผลักดันให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น ฝ่ายสาธารณสงเคราะห์ของมหาเถรสมาคม สำนักงานคณะกรรมการโรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกสามัญศึกษา และมหาวิทยาลัยสงฆ์ เป็นต้น ดำเนินการส่งเสริมการพัฒนาองค์ความรู้พื้นฐานทางสุขภาพทั้งภายในคณะสงฆ์ และการร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง และสำนักงานหลักประกันสุขภาพ
แห่งชาติ ควรร่วมมือกับหน่วยงานด้านสาธารณสุข เช่น กรมอนามัย กรมการอแพทย์ โรงพยาบาลสงฆ์ เป็นต้น ดำเนินการส่งเสริมการพัฒนาองค์ความรู้พื้นฐานทางสุขภาพและการส่งเสริมสิทธิทางสุขภาพในการรักษาพยาบาลให้กับพระสงฆ์
เขียนโดย
รศ.ดร.โกนิฏฐ์ ศรีทอง
ผู้ช่วยอธิการบดีฝ่ายวิชาการ
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย